κροταλίας

Κοινή ονομασία διαφόρων ιοβόλων φιδιών που υπάγονται στα γένη Crotalus και Sistrurus της οικογένειας viperidae της τάξης των λεπιδωτών. Η ονομασία οφείλεται στο γεγονός ότι τα φίδια αυτά κροταλίζουν (κάνουν κρότο) με 5-6 κερατοειδείς δακτυλίους που έχουν στην άκρη της ουράς τους. Όταν το ερπετό οργίζεται ή φοβάται, κραδαίνει την ουρά και οι δακτύλιοι παράγουν ισχυρό αλλά υπόκωφο κρότο. Οι κ., κατά τη γέννησή τους, έχουν ελαφρώς διογκωμένη την άκρη της ουράς. Η διόγκωση αυτή, πέφτοντας με την πρώτη έκδυση, εμποδίζει το ακραίο τμήμα του δέρματος να αποσπαστεί. Αναστρεφόμενο προς τα πίσω, το τμήμα αυτό του δέρματος σχηματίζει τον πρώτο δακτύλιο. Κατά τη δεύτερη έκδυση, μια δεύτερη καλύπτρα σκεπάζει τον επόμενο δακτύλιο κ.ο.κ. Αντίθετα με ό,τι πίστευαν παλαιότερα, ο αριθμός των δακτυλίων δεν αντιστοιχεί ούτε στον αριθμό των εκδύσεων ούτε στον αριθμό των ετών ζωής του ζώου. Φαίνεται ότι ο κρότος χρησιμεύει για να κρατά μακριά τους εχθρούς του κ., ο οποίος άλλωστε είναι κουφός, όπως όλα τα φίδια. Ο κ. ο φρικαλέος (Crotalus horridus), με δύο υποείδη, είναι διαδεδομένος στις ανατολικές ΗΠΑ. Έχει μήκος 1-2 μ. και το σώμα του καλύπτεται από 23-25 σειρές φολίδων. Στην ίδια περιοχή εξάπλωσης με τον προηγούμενο ζει ο κ. ο αδαμάντινος (Crotalus adamanteus), που έχει μήκος έως 2,80 μ. Στις νοτιοδυτικές ζώνες των Ηνωμένων Πολιτειών είναι διαδεδομένος ο κ. ο τεφρόχρους (Crotalus cinereus), ενώ στη Βραζιλία ζει ο κ. ο σκληρότατος (Crotalus durissus), του οποίου το δηλητήριο περιέχει τοξίνες που προκαλούν παράλυση. Ο πυγμαίος κ. (Sistrurus miliarius), που έχει μήκος μικρότερο από 60 εκ., έχει το σώμα σκεπασμένο με μεγάλα πλακίδια σε συμμετρική διάταξη. Ζει στη Βόρεια Αμερική και δεν είναι πολύ επικίνδυνος. Ο κ. των ελών (Sistrurus catenatus), λίγο μεγαλύτερος από τον προηγούμενο, απαντάται στις ελώδεις περιοχές των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου τρέφεται κυρίως με αμφίβια. Το δάγκωμα του είδους αυτού, που τείνει να εξαφανιστεί, σπάνια είναι θανατηφόρο για τον άνθρωπο. Ο κροταλίας ο σκληρότατος (Crotalus durissus), κοινός στην Κεντρική και στη Νότια Αμερική, έχει μήκος μέχρι 1,80μ. και είναι επιθετικότατος.

* * *

ο

ζωολ. γένος δηλητηριωδών φιδιών τής οικογένειας viperidae τα οποία φέρουν στην ουρά τους κρόταλο, αποτελούμενο από κεράτινα αρθρωτά τμήματα, που παράγει χαρακτηριστικό ήχο όταν η ουρά πάλλεται.

[ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. crotalus < νεώτ. λατ. crotalus, άλλος τ. τού λατ. crotalum < κρόταλον. Η λ. εμφανίζει το επίθημα -ίας, που χαρακτηρίζει, συχνά, ονομασίες ζώων (πρβλ. καρχαρ-ίας, ξιφ-ίας)].